Vanaf de late prehistorie leefden wolven in Nederland. Samen met andere grote zoogdieren – zoals mammoeten en wisenten – zwierf de wolf door de oerbossen en over de vlaktes. Hij was een belangrijke jager, die in roedels leefde en vooral jaagde op herten en wilde zwijnen. Van de oudheid tot de middeleeuwen zagen boeren de wolf als een bedreiging voor hun vee. Sommige wolven trokken namelijk naar bewoonde gebieden om schapen, geiten en zelfs runderen te doden. Dit veroorzaakte conflicten tussen de mens en de wolf.
Het uitroeien van wolven in Nederland
De strijd tussen mensen en wolven werd steeds feller. Als gevolg werden in de 18e en 19e eeuw wolven in Nederland systematisch uitgeroeid. Het werd steeds moeilijker voor hen om te overleven, niet alleen door de jacht, maar ook door het verlies van hun natuurlijke leefomgeving. Rond 1850 werd de wolf voor het laatst in Nederland gezien. Het dier was uitgeroeid. De Nederlanders dachten dat het dier voor altijd was verdwenen.
Sprookjes en legenden
Wolven spelen een grote rol in sprookjes, legenden en verhalen. In Roodkapje en De Wolf en de Zeven Geitjes leren we de wolf kennen als een gevaarlijk en sluw dier. Deze verhalen weerspiegelen de angst die mensen vroeger hadden voor de wolf. Ze zagen het dier niet alleen als een fysieke bedreiging, maar ook als een symbool van het onbekende en het ongetemde. In de moderne tijd klinkt de echo van die angsten door in boeken als Dolfje Weerwolfje van Paul van Loon en Silver Bullet van Stephen King. En wat dacht je van de Heen- en weerwolf uit Puk van de Petteflet?
De terugkeer van de wolf
Sinds 2015 verschijnt de wolf weer in Nederland. Het begon met enkele individuen die de grens vanuit Duitsland overstaken. Ze vestigden zich in het oosten van het land, vooral in de gebieden rond de Veluwe. Het aantal wolven groeit sindsdien langzaam. De wolf heeft zich inmiddels aangepast aan het Nederlandse landschap en vindt daar voldoende voedsel in bossen en natuurgebieden.
Positieve reacties op wolven in Nederland
Voor natuur- en dierenliefhebbers is de wolf een teken van natuurherstel. Het dier helpt de biodiversiteit in stand te houden door zwakke, zieke of oudere dieren te vangen. Dit draagt bij aan het natuurlijke evenwicht in ecosystemen, vooral in gebieden waar overpopulatie van wilde dieren – zoals herten en wilde zwijnen – een probleem is. De wolf wordt gezien als symbool van een gezond en ongerept natuurgebied.
Negatieve reacties op wolven in Nederland
Tegelijkertijd bestaan er zorgen, vooral van boeren en veehouders. De wolf doodt af en toe schapen en andere boerderijdieren. Dit leidt tot financiële schade en ongerustheid over de veiligheid van vee. Er zijn ook zorgen over de veiligheid van mensen. Aanvallen komen echter (nog) niet voor. Wel zijn er verschillende ontmoetingen tussen het dier en wandelaars geweest. De angst voor de wolf is diep geworteld, mede door de negatieve beelden in cultuur en geschiedenis.
Beleidsreacties
De Nederlandse overheid en natuurorganisaties bleken bijzonder creatief in het vinden van oplossingen voor het conflict. Onder andere zendertjes en paintbalpistolen werden overwogen. Dit leidde uiteindelijk tot strengere regels voor de bescherming van vee, bijvoorbeeld met de aanleg van wolfbestendige omheiningen. Ook is er meer aandacht voor informatiecampagnes om mensen te wijzen op de ecologische voordelen van de wolf en hoe ze met het dier om moeten gaan. Sommige natuurorganisaties vinden dat de overheid te traag is met het implementeren van maatregelen en te veel rekening houdt met de belangen van boeren. Anderzijds vinden veel boeren dat ze niet voldoende ondersteund worden. Zij vrezen voor de toekomst van hun bedrijf.
Toekomstige ontwikkelingen
De discussie over de wolf is nog niet beslecht. Er wordt gesproken over het instellen van een wolfstatus, wat meer duidelijkheid kan geven over het beheer van het dier. De vraag blijft hoe Nederland een balans gaat vinden tussen natuurbehoud en de bescherming van agrarische belangen. Het zal tijd kosten om een breed gedragen oplossing te vinden.