Drenthe inspireert. Jozef Israëls, Hendrik Willem Mesdag en Vincent van Gogh kunnen daarover meepraten. Het Drents Museum zet in samenwerking met Het Drentse Landschap de artistieke verrichtingen op een rijtje in de tentoonstelling Barbizon van het noorden. Het onderwerp is de ontdekking van het Drentse landschap van 1850 tot 1950. Het beste nieuws: Er zijn hunebedden.
En plein air
Na de uitvinding van de verftube en de veldezel kunnen kunstschilders eind negentiende eeuw in de natuur werken. Of ‘En plein air’ zoals dat heet in kunstenaarskringen. Met de wind in het haar, zonnestralen op de huid en de neus in de frisse lucht! Dat is een enorme verbetering ten opzichte van het werken in het atelier, waar het contact met het landschap toch een stuk afstandelijker is. Het allerbelangrijkste is misschien nog wel dat in het veld de subtiele werking van het licht zich in al zijn aspecten laat aanschouwen. Zo kan dat in zijn totaliteit realistischer met snelle streken op het doek komen. De weg naar het impressionisme ligt open.
Barbizon
De eerste plek waar schilders elkaar in de negentiende eeuw opzoeken om in de open lucht te schilderen is Barbizon. Dat ligt vlak bij Fontainebleau, iets ten zuiden van Parijs. Het is makkelijk toegankelijk voor schilders als Théodore Rousseau, Jean Baptiste Corot en Jean-François Millet. Met stemmingvolle kleuren geven ze ter plekke vorm aan hun realistische kunst van 1830 tot 1870. Het idee slaat aan in andere Europese landen. Kolonies schieten als paddenstoelen uit de grond. Denk maar aan Tervuren in België of Skagen in Denemarken.
Barbizon van het Noorden
Nederland kent meerdere plaatsen waar kunstenaars elkaar treffen en genieten van de natuur. Domburg en Bergen zijn wellicht het bekendst. Maar vlak Drenthe niet uit! Plaatsen als Zweeloo, Rolde en Vries trekken hele vaardige schilders. Ze blijven dikwijls jaren hangen en maken prachtig werk. De bekendste is Vincent van Gogh. Hij reist naar de arme veengronden en maakt sociaal realistische kunst. Dit in tegenstelling tot de rest, die vooral de woeste natuur van de zandgronden afbeeldt. Barbizon van het noorden laat zien hoe virtuoos ze daarin zijn.
Hunebedden in Barbizon van het noorden
Persoonlijk ben ik vooral geïnteresseerd in de kunst rond hunebedden. Ik zie prachtig werk in het Drents Museum:
- 1861: Het hunebed van Tynaarlo van Willem Roelofs.
- 1861: Het hunebed van Tynaarlo van Alexander Mollinger.
- 1862: Hunebed van Hendrik Dirk Kruseman van Elten.
- Onbekend: Hunebed van Hendrik Kruseman van Elten.
- 1882: Hunebed in de Emmerdennen van Willem Wenckebach.
- 1927: Hunebed bij Eext van Johan Briedé (twee maal).
- 1983: Oude begraafplaats bij Loon van Berend Groen.
- Onbekend jaartal: Hunebed in het Evertsbos bij Anloo van Roos Bosnak – Nagtegaal.
En dat blijkt niet alles. Meer kunstwerken met hunebedden staan afgebeeld in het bijbehorende tentoonstellingsboek. Het depot en de buitenwereld verbergen nog meer schatten. De variëteit van de werken op de tentoonstelling is groot. Vooral het werk van de pointillist Briedé valt op, evenals het gestileerde hunebed van Berend Groen waar geen boom of struik bij is te zien.
Notities
Ik kan het niet laten om zelf wat notities te maken in mijn boekje en ga in de weer met aquarel en fineliner. Ik kies drie werken uit. Ten eerste dat van Bosnak-Nagtegaal vanwege de hoekige puntige vormen en het contrast tussen rood en groen. De volgende is het hunebed in de Emmerdennen van Wenckebach, want daarin zit zo lekker veel lucht en ruimte. Als laatste waag ik me aan het hunebed van Kruseman van Elten, vooral omdat ik zin heb me uit te leven in het contrast van blauw en oranje in de zonsondergang. Ja, ik ben gek op kleurcontrasten en ik beleef er plezier aan dat op hunebedden los te laten.
Conclusie Barbizon van het noorden
Drenthe inspireert. Vroeger en nu. Ik vind het prachtig om te zien hoe vakbroeders hunebedden interpreteren in hun schilderijen en ik probeer van hen te leren door goed te kijken en te herinterpreteren. Daarnaast is het ook betoverend om te zien hoe vaardige handen van talloze schilders andere delen van het Drentse landschap en de mensen die erin leven voor eeuwig in verf vangen. Het is jammer dat deze werken slechts een korte tijd bij elkaar zijn, maar heerlijk dat het even mogelijk is om ze zo in hun samenhang te kunnen bekijken.