Als professioneel tekstschrijver ben ik razend nieuwsgierig naar de mogelijkheden van ChatGPT. Het klinkt namelijk best verlokkelijk om AI (kunstmatige intelligentie) een tekst te laten schrijven zonder dat ik daar noemenswaardige moeite voor hoef te doen. Tegelijkertijd roept het praktische vragen op: Is het een bedreiging voor mijn beroepsgroep? Kan ik het slim inzetten om nog betere teksten te schrijven? Daarom neem ik de proef op de som. Hieronder kun je lezen welke inzichten dat oplevert.
ChatGPT: De Maya’s
De casus is simpel. Na het lezen van The Dawn of Everything van David Graeber en David Wensgrow raakte ik geïnteresseerd in de Maya’s. Als ik de auteurs mag geloven is de uniciteit van de ontwikkeling van dit volk illustratief voor de variëteit aan mogelijkheden die je binnen culturen kunt waarnemen. Zo kenden de Maya’s geen ijzer. Ook het wiel was hen onbekend. Toch bouwden zij omvangrijke steden. Daarmee weken zij wezenlijk af van het ontwikkelpad dat de westerse cultuur heeft afgelegd. Vandaar dat ik er graag een blog over wil schrijven voor mijn site, dolm.nl. Die blog over de Maya’s staat inmiddels online.
De aanpak
Eerst zorg ik dat ik alles weet over de Maya’s. Ter voorbereiding lees ik er vijf boeken over en kijk ik naar evenveel documentaires. Daar komen ook de meest recente inzichten aan bod. Ook lees ik verschillende blogs en aanbevelingen over het gebruik van ChatGPT. Daardoor weet ik hoe ik de vraag moet formuleren en kan ik het resultaat op inhoudelijke juistheid en volledigheid toetsen.
ChatGPT: Wanneer is de tekst goed voor mij?
De tekst over de Maya’s die ChatGPT gaat opleveren moet van mij aan een aantal criteria voldoen:
- Ik wil een tekst die inhoudelijk correct, relevant en volledig is.
- De structuur van de tekst moet helder zijn en de zinnen goed leesbaar.
- Ook wil ik dat de tekst enige interesse kan opwekken, bijvoorbeeld door de verwerking van relevante nieuwtjes of boeiende inzichten.
De opdracht aan Chat GPT
Na het lezen van enkele blogs en artikelen is mij duidelijk dat ik de opdracht aan ChatGPT precies moet omschrijven. Ik ga niet wegkomen met: “Schrijf een blog van maximaal 1000 woorden over de Maya’s.” Vandaar dat ik een hoofdstukindeling in de opdrachtomschrijving meegeef. Daarin verwerk ik de onderwerpen die ik behandeld wil zien. Op die manier geef ik via de site openai.com aan hoe ik de tekstopbouw wil hebben.
Het resultaat van ChatGPT
Ik geef het toe; als ik de tekst woord razendsnel voor woord zie ontstaan op mijn scherm kan ik niet anders dan enthousiast in mijn handen klappen en lachen. Op schijnbaar magische wijze verschijnt er razendsnel een tekst met een opbouw, precies zoals ik die wil hebben. Er lijkt dus sprake van een doorslaand succes. Maar dan ga ik het resultaat beter bestuderen aan de hand van van de criteria die ik hierboven heb beschreven…
Inhoud
Vanuit de kennis die ik heb opgedaan tijdens mijn vooronderzoek lijkt mij de gegenereerde tekst inhoudelijk correct. Desalniettemin begin ik tijdens het lezen gelijk zinnen in te korten en te verwijderen. Dit omdat ik vind dat er veel doublures in de tekst zitten. Zo komen constateringen over de economie van de Maya’s bijvoorbeeld terug in het stuk over de heersers ervan. Daarbij valt mij op dat de nieuwste inzichten over Maya’s niet of nauwelijks in het stuk zijn opgenomen. Wat mij het meest verbaast is dat nergens staat vermeld dat de Maya’s bezeten waren van een balspel dat in veel aspecten van de samenleving een belangrijke rol speelde. Ook hun onbekendheid met ijzer en het wiel komt niet in de tekst voor.
Structuur en leesbaarheid
De structuur van de tekst is prima. Die had ik dan ook zelf nadrukkelijk in de opdracht meegegeven. De leesbaarheid is daarentegen niet geweldig. De zinnen zijn lang en lopen niet lekker. Het gehanteerde vocabulair is beperkt. Opvallend vaak gebruikt ChatGPT een opsomming in plaats van doorlopende tekst. Op zich is dat overzichtelijk, maar verhalend is het allerminst. De tekst wordt er onpersoonlijk door. Het gevolg is dat het lezen van de tekst een vermoeiende bezigheid is. Vandaar dat ik het resultaat bewerk en dat kost me veel tijd. Ik vraag me zelfs af of het uiteindelijk efficiënter is als ik de tekst in zijn geheel zelf schrijf.
Interessant
En is de tekst interessant? Dat hangt ervan af. Zelf vind ik het eerste resultaat weinig boeiend, want alles wat erin staat is eigenlijk al jaren zo goed als algemeen bekend. Er staat geen woord over de honderden nieuwe gebouwen die met de nieuwste technologie in de jungle zijn gevonden. Ook staat er niet in dat de befaamde Maya tempels laagsgewijs zijn opgebouwd; helemaal binnenin bevindt zich dikwijls een kleine oude tempel waarover latere generaties kennelijk steeds een eigen tempel heen hebben gelegd. ChatGPT zegt daar niets over. De tekst is alleen interessant voor volstrekte leken.
Andere inzichten ChatGPT
Wat duidelijk blijkt uit de gegenereerde tekst is dat ChatGPT put uit teksten die al lang circuleren op het web en daar vervolgens de grootste gemene deler uit destilleert. Ten eerste levert dat een inhoudelijk weinig verrassende tekst op. Ten tweede kun je je afvragen of dit auteursrechtelijk verantwoord is. ChatGPT maakt immers schaamteloos gebruik van bronnen die verder anoniem blijven.
Conclusie Chat GPT
Uiteindelijk werk ik meerdere uren aan de blog over de Maya’s om hem enigszins leesbaar en informatief te maken. Aan mijn standaarden voor stijl en inhoud voldoet het eerste resultaat uit ChatGPT geenszins. Dat neemt niet weg dat ik het een indrukwekkende tool vind. Toepassingen zie ik vooral in situaties waarin behoefte is aan een doorsnee tekst, zonder verrassingen, nieuwswaarde of geraffineerde opbouw. Maar ja, willen we nou echt een tool gebruiken om daar het net mee vol te zetten? Vooralsnog zie ik niets in de gegenereerde tekst dat duidt op creativiteit of verbale intelligentie. En daarmee is gelijk mijn belangrijkste vraag beantwoord: Nee, ik zie deze tool niet als een bedreiging voor mijn beroepsgroep. Zelf ga ik er voorlopig geen gebruik van maken.
(De titelillustratie van deze pagina is gegenereerd met behulp van kunstmatige intelligentie (openart.ai) en vervolgens bewerkt op de computer met het programma Krita.)