Conan de Barbaar is een opvallende verschijning met een unieke leefwereld. Zelfs als je niet van de verhalen houdt, vind je zijn achtergrond wellicht fascinerend. Lees hier over zijn universum, de literaire betekenis ervan en de man die hem bedacht; Robert E. Howard. Je krijgt de links naar zijn verhalen er gratis bij!
Het karakter Conan
In comics en films biedt Conan visueel vooral enorme spiermassa’s. Het is een grote brede vent met als belangrijkste eigenschap zijn kracht. Zo is hij al in de aller eerste beschrijvingen. Die staan in het pulp blad Weird Tales:
His (Conan’s) cheap tunic could not conceal the hard, rangy lines of his powerful frame, the broad heavy shoulders, the massive chest, lean waist and heavy arms. His skin was brown from outland suns, his eyes blue and smoldering; a shock of tousled black hair crowned his broad forehead. From his girdle hung a sword in a worn leather scabbard.
Robert E. Howard; The tower of the elephant (1933)
Conan’s intelligentie blijkt tijdens gewelddadige confrontaties enkel uit krijgslisten en een feilloos killer instinct. Hij weet precies wanneer er een hinderlaag dreigt of wanneer er bovennatuurlijke machten in het spel zijn. In dat soort situaties maakt zijn doorgaans offensieve instelling plaats voor een meer afwachtende en behoedzame houding. Hieruit blijkt dat Conan een ultiem oermens is; een krachtige en slimme overlever. Hij verspilt zijn tijd niet aan intellectuele beschouwingen of aan emotionele verwerking. Enkel het resultaat geldt.
Conan de Barbaar: Held of niet?
Is Conan de Barbaar een held? Dat hangt ervan af … Als jij vindt dat een held altijd op moet komen voor de zwakkeren en met succes recht en orde moet handhaven, dan is Conan de Barbaar in jouw ogen beslist geen held. Hij steelt en moordt. Zijn relaties met vrouwen zijn veelvuldig en kennen weinig diepgang. Ondanks dit alles hanteert hij een moraal waarbinnen loyaliteit een belangrijke rol speelt. Hij kiest altijd voor zichzelf en soms gaat hij allianties aan waar hij bijzonder trouw aan blijft. Bedrog is hem vreemd. Niets doet hij tegen zijn zin. En zeg nou eerlijk? Maakt dat niet een soort van morele held van hem?
Wie is Conan de Barbaar?
In zijn avonturen noemen de verteller en andere karakters Conan de Barbaar vaak “de Cimmeriër”. Dat betekent dat hij uit Cimmeria komt. Dat komt geografisch overeen met Engeland, Ierland en de Schotse Hooglanden. Van beroep is Conan van alles; huurling, dief, strijder, legeraanvoerder en uiteindelijk zelfs koning. Het is maar net wat er op zijn pad komt. Tenminste, als je de boeken en strips als uitgangspunt neemt. De latere film Conan the Barbarian uit 1982 met Arnold Schwarzenegger geeft een onverwachte draai aan Conan’s identiteit. Daarin is Conan van oorsprong een slaaf. Veel fans vinden dit een belangrijk minpunt van deze verder best wel puike kaskraker. De slavenrol past niet bij het oorspronkelijke karakter van Conan.
De tijd en ruimte van Conan
Als je leest in de stripboeken of romans komt het universum van Conan de Barbaar grotendeels ongeloofwaardig over. Toch herkent de trouwe lezer een soort van historische en geografische samenhang tussen de verhalen. Dat is de verdienste van zijn bedenker, Robert E. Howard. Zijn literaire nalatenschap bestaat niet alleen uit verhalen en een gedicht over Cimmeria, maar ook uit een uitgebreide verhandeling over de tijd waarin Conan leeft.
All winds and clouds and dreams that shun the sun,
With bare boughs rattling in the lonesome winds,
And the dark woodlands brooding over all,
Not even lightened by the rare dim sun
Which made squat shadows out of men; they called it
Cimmeria, land of Darkness and deep Night.
It was so long ago and far away
I have forgotten the very name men called me.
The axe and flint-tipped spear are like a dream,
And hunts and wars are like shadows. I recall
Only the stillness of that sombre land;
The clouds that piled forever on the hills,
The dimness of the everlasting woods.
Cimmeria, land of Darkness and the Night.
Robert E. Howard; Cimmeria – A Poem (1932)
Waar leeft Conan de Barbaar?
De Cimmeriër reist rond. Zijn avonturen spelen zich niet alleen af in pseudo prehistorische interpretaties van Engeland Ierland en Schotland, maar ook in woestijnen, jungles, op zee en op tropische eilanden. De barbaar bereist de hele wereld. De stammen, volkeren en geschiedenis van die zogenaamde Hyboriaanse wereld staan uitgewerkt in The Hyborian age uit 1936. Het is een soort van Silmarillion. Howard tekende er zelfs een kaart bij. Al zijn helden – ook die uit andere verhalen dan de Conan-reeks – laten zich erin plaatsen. Geïnteresseerd? Kijk dan eens op Gutenberg.org. Je kan The Hyborian age daar gratis downloaden, evenals enkele verhalen van Howard.
Wanneer leeft Conan de Barbaar?
De avonturen van Conan de Barbaar spelen zich af in de prehistorie. Maar ja, dat zegt op zich helemaal niets. De prehistorie duurt immers twee miljoen jaar. Het hierboven genoemde fictieve Hyboriaanse tijdperk laat zich plaatsen 6.000 jaar na de ondergang van Atlantis. Deskundigen en auteurs zijn het niet met elkaar eens over de betekenis van die aanwijzing. De interpretaties variëren grofweg van 30.000 tot 10.000 voor Christus. Vlak voor, tijdens of vlak na de laatste ijstijd. Dit fantasie tijdperk geeft Howard en zijn navolgers vooral de ruimte om zonder research tal van verhalen te creëren. En om goden, halfgoden, duivels, tovenaars, heksen en monsters uit mythische overleveringen erin te verwerken. Daarbij is het goed om te weten dat Howard Conan bedacht in een tijd dat DNA-onderzoek en archeologie nog weinig prijs hadden gegeven over de prehistorie.
Robert E. Howard (1906-1936) en Conan
Howard leeft zijn leven lang in Texas. Zijn jeugd brengt hij door als enig kind op het platteland. Op zijn vijftiende begint hij fantastische verhalen te schrijven. Weird Tales plaatst zijn verhaal Spear and Fang als hij nog op school zit. Dat sterkt hem in de ambitie om te willen leven van zijn verhalen. Dat lukt niet meteen. Vandaar dat hij ook een opleiding volgt als boekhouder. Hij slaagt ervoor, maar kiest desondanks uiteindelijk toch voor een onzeker bestaan als schrijver.
De loopbaan van Howard
Aanvankelijk zit de carrière van Howard in de lift. Hij publiceert veel, krijgt goed betaald en verzint naast Conan helden als Red Sonja, Solomon Kane, King Kull en Steve Costigan. Maar de economische crisis aan het begin van de jaren ‘30 verkleint zijn afzetmarkt. Persoonlijk krijgt hij daarbovenop een klap te verwerken als zijn moeder ongeneeslijk ziek blijkt. Hij raakt depressief en pleegt zelfmoord, de dag voordat zijn moeder overlijdt aan tuberculose.
De loopbaan van Conan de Barbaar
Na de oorlog verschijnen bundelingen met de avonturen van Conan die tot dan toe alleen in Weird Tales hadden gestaan. Deze boeken beleven herdruk na herdruk. Voor het eerst verschijnt de titel Conan de Barbaar en die slaat aan. Dat is voor de toen nog kleine uitgeverij Marvel in 1970 aanleiding een comic te maken rondom krachtpatser. Talentvolle tekenaars als Barry Windsor-Smith en John Buscema verzorgen de tekeningen. Scenarist Roy Thomas blijft trouw aan de ideeënwereld van Howard. Dat geldt in mindere mate voor de scenarist van de film Conan The Barbarian uit 1982. Desalniettemin vestigt deze film met Arnold Schwarzenegger definitief de roem van de barbaar. Terecht overigens, want het is een van de meest onderhoudende films die zich afspelen in de prehistorie.
De betekenis van Conan en Howard
Het is een opmerkelijk verhaal; de creatie van een jonge pulpschrijver uit de jaren ‘30 leeft voort en groeit uit tot de kern van een miljoenenindustrie met fans en navolgers over de hele wereld. Wat gaat er schuil achter dit succes? Waar komt het vandaan? Wat kunnen we ervan leren?
Sword and sorcery
Er bestaat geen eenduidige reden voor de stormachtige carrière van Conan. Het schrijftalent van Howard is absoluut een factor van belang. Maar misschien nog belangrijker is dat Howard met zijn verhalen de geestelijk vader is van een nieuw genre; Sword & Sorcery, een subgenre van de fantasy. Literaire fantasiewerelden met mythische elementen en heroïsche strijd bestaan nog niet in de jaren ‘30. Zeker niet op de uitgewerkte manier van Howard. Conan’s succes is dus mede het succes van een nieuw soort verhalen.
De aap in ons
Ook het karakter van Conan is een succesfactor. Hij is de ultieme oermens, krachtig en vrij, compromisloos en consequent. Liefhebbers dromen graag weg naar een wereld die minder complex en rationeel is dan de onze. Zij prefereren voor hun ontspanning monsters, prinsessen en brute kracht boven werkdruk en information overload. Helden willen zij; sterke wezens die oplossingen forceren waar anderen tegen muren aanlopen. Het is een soort van oertijdnostalgie, opgeroepen door een innerlijke aap. En Dankzij Conan krijgt die behoefte op een hele beschaafde manier de ruimte. Tenminste, zo ervaar ik het. Wil jij ook ruimte geven aan je primitieve kanten? Luister dan gratis naar de verhalen van Conan via deze link:
(De titelillustratie van deze pagina is gegenereerd met behulp van kunstmatige intelligentie (openart.ai) en vervolgens bewerkt op de computer met het programma Krita.)