Rond de Alpen ontdekken archeologen in de 19e eeuw her en der mysterieuze groepjes oude houten palen in het water. Het blijken overblijfselen van prehistorische paalwoningen.
De teller staat nu op meer dan 900 Archeologische vindplaatsen in Slovenië, Italië, Oostenrijk, Zwitserland, Frankrijk en Duitsland. Sommige locaties zijn klein, andere enorm. Duidelijk is dat het gebied in de nieuwe steentijd relatief dichtbevolkt was. We praten over dorpen met honderden bewoners, levend van vis uit het meer en handel over het water. Bouwmaterialen komen uit het bos. De restanten van de woonplaatsen behoren tot het werelderfgoed van de Unesco.
Paalwoningen aan het Bodenmeer
In Unteruhldingen aan het Bodenmeer staat een bijzonder museum; een betere kans op een totale beleving rond de paalwoningen is er niet. Na binnenkomst word ik de wereld van onze voorouders ingetrokken door spectaculaire filmprojecties. Rondom me zie ik de huizen en hun bewoners. En als de deuren van de zaal openen loop ik het gereconstrueerde dorp in. Een gids komt mijn groep tegemoet. Ze geeft ons een korte toelichting. Daaruit blijkt dat de verschillende groepjes huizen verschillende bouwfasen weergeven, niet alleen uit de steentijd, maar ook uit de bronstijd.
Ecobouw
Lopend door het paaldorpje krijg ik het gevoel niet in een oud, maar in een heel nieuw project te zijn terecht gekomen. Alsof een groep mensen heeft besloten circulair en klimaatneutraal te bouwen en te wonen. Diverse demonstraties van handwerklieden versterken dat beeld. Ik zie hoe kleding, eten en gebruiksvoorwerpen worden gemaakt. Ook is er een drukbezochte filmvoorstelling over het bouwen van de huizen zelf. Experimentele archeologie maakt duidelijk dat die huizen niet eens zo moeilijk te bouwen zijn; het duurt minder dan een week voor er eentje staat.
Paalwoningen in P
olynesië
Het duurt even voor ik door heb waarom het geheel mij zo sterk doet denken aan exotische eilanden met parelwitte stranden. De oorzaak ligt in de antropologie. Deze wetenschap biedt waardevolle inzichten over leefwijzen buiten de moderne tijd en over manieren hoe mensen omgaan met natuurlijke hulpmiddelen. Paalwoningen uit Polynesië hebben zo bijgedragen aan het beeld van de Duitse paalwoningen en hun bewoners. Natuurlijk hebben nog veel meer wetenschappen bijgedragen aan deze prachtige reconstructie. Vooral de archeologie en de dendrologie hebben daarbij een belangrijke rol gespeeld. Het is geweldig om al die inzichten uit verschillende hoeken samen te zien komen in dit paaldorp in Unteruhldingen.