Wat maakt De maan van het Rendier van Elizabeth Marshall Thomas zo’n verschrikkelijk goed boek? En wat maakt dat het zo anders is als andere romans die zich in de prehistorie afspelen? Hieronder kun je het lezen.
Geloofwaardigheid
De Nederlandse vertaling dateert uit 1987. Desalniettemin is het boek nog goed verkrijgbaar, vooral via boekwinkeltjes.nl. Mocht je het nog niet hebben, dan adviseer ik je het snel te bestellen, want weinig andere romans bieden bij vlagen zo’n overtuigend beeld van het paleolithicum. Vaak figureert daarin namelijk een sjamaan of een stamhoofd die net iets te gewelddadig is. Van die doorgedraaide maniakale types. Of er worden net iets te veel baanbrekende uitvindingen gedaan. Alsof de speerwerper, de knoop en de boot in één mensenleven zijn uitgevonden. Zo niet in De Maan van het Rendier. De hoofdpersoon doet de eerste stap in de domesticatie van de wolf. Meer gekkigheid is er niet. Zo blijft het redelijk geloofwaardig.
Sjamaan
De vertelster in het boek is de jonge vrouw Yanan. Zij leeft met haar familie in de wilde Siberische natuur van 20.000 jaar geleden. En ze sterft er. Daarom vertelt ze een groot deel van het verhaal als een geest, die als gevolg van de inspanning van een sjamaan verplicht huist in de dieren rondom haar voormalige leefgemeenschap. Dat is zeker niet het meest overtuigende aspect van het verhaal, maar het levert wel betoverende beschrijvingen op van de prehistorische Siberische natuur. Bovendien maakt het duidelijk hoe cultuur en natuur in onze vroegste geschiedenis nog nadrukkelijk met elkaar verweven zijn.
Honger in De Maan van het Rendier
De Maan van het Rendier verveelt geen moment. Dat komt door het harde leven dat Yanan en haar familie moeten doorstaan. Wilde roofdieren liggen op de loer terwijl de honger ook bij de mensen meedogenloos toeslaat. Ondertussen nemen onderlinge spanningen toe, niet in de laatste plaats door Yanan zelf die als een moeilijke eigenwijze puber zaken behoorlijk op de spits weet te drijven. Daarnaast blijf je doorlezen uit nieuwsgierigheid naar de doodsoorzaak van Yanan, want dat het verkeerd met haar gaat aflopen blijkt al vrij snel in het boek.
!Kung
Dat Elizabeth Marshall Thomas zo’n spannend boek over de prehistorie weet te schrijven zonder te vervallen in clichés is heel bijzonder. Het is niet alleen te danken aan haar talent en harde werken, maar ook aan haar ervaringen als antropoloog. Zij leefde tussen jagers en verzamelaars van de !Kung, waar ook succesauteur Paul Theroux – minder diepgaand – mee te maken kreeg. Zij zwierf de hele wereld rond om dieren en jagers onder primitieve omstandigheden te observeren. De kennis en indrukken die ze daarbij heeft opgedaan vormen een belangrijke reden voor het artistieke succes van dit boek.
Omslag De Maan van het Rendier
De reden dat ik voor lezing het boek meerdere jaren in mijn kast heb laten staan is de cover; de gouden letters en de kitscherige tekening doen het ergste vrezen. Ik ben erg blij dat ik het uiteindelijk desondanks heb opgepakt. Deze roman verdient veel beter, bijvoorbeeld een minder letterlijke illustratie die meer aan de verbeelding van de lezer overlaat. Ik ben zo vrij geweest een paar opzetjes te maken. Dat zijn de schetsjes hierboven. De plattegrond aan de binnenkant van de omslag is overigens wel bijzonder fraai en voegt veel toe aan de overtuigingskracht van het verhaal.
*****
De Maan van het Rendier / Reindeer Moon
Elizabeth Marshall Moon
Van Holkema & Warendorf, 1987
384 bladzijden, harde kaft
(De titelillustratie van deze pagina is gegenereerd met behulp van kunstmatige intelligentie (openart.ai) en vervolgens bewerkt op de computer met het programma Krita.)