De prehistorie is overal zichtbaar in Schotland. Is dat niet vreemd voor een land dat in de ijstijd volledig onder het ijs lag? Lees hier hoe dat zit.
Vroege prehistorie in Schotland
Stenen gereedschap dat is gevonden in Zuid-Engeland vormt het bewijs dat Groot Brittannië 450.000 jaar geleden al door mensen werd bewoond. De oudste Schotse vondsten – 8.500 jaar oude steensplinters, overgebleven na het maken van gereedschap – komen van het eiland Rhum, een van de Hebriden. De prehistorie van Schotland lijkt dus vooralsnog hier te zijn begonnen. Maar bewoning van kan ietsjes eerder en vaker zijn voorgekomen dan dat de archeologie nu kan aantonen. Het DNA van de Schotten geeft overigens geen aanwijzingen in die richting. De vondst van ouder archeologische bewijs is sowieso onwaarschijnlijk. Gedurende de laatste ijstijd lag het land namelijk onder een gigantische laag ijs. Als er voor die tijd mensen hebben gewoond zijn hun sporen grondig gewist. De kans dat er tijdens de ijstijd mensen hebben gewoond is nihil. Wat de ijstijd vooral heeft opgeleverd zijn prachtige gletcherdalen. Het ijs maakte de bergen rond. Erosie op grote schaal.
Zeeniveau
Het is overigens raar om bij vroege menselijke bewoning te spreken over hedendaagse geografische grenzen; de ijstijd en de daarop volgende dramatische stijging van het zeeniveau maakten dat het land de afgelopen 25.000 jaar radicaal is veranderd. 9000 Jaar geleden raakte Ierland los van het Verenigd Koninkrijk en 1000 jaar later ontstond het Kanaal. Eetbaar wild trok na de ijstijd Schotland in. Avontuurlijk ingestelde jagers en verzamelaars trokken het achterna.
Late prehistorie in Schotland
De eerste tekenen van landbouw en veehouderij stammen uit 4000 voor Christus en dat is later dan op het vaste land van Europa. Het duurde 1000 jaar voordat jagers en verzamelaars een minderheid werden. De klimatologische omstandigheden waren tegen die tijd vergelijkbaar met die van nu. Het noorden van Schotland kende toen amper nog bomen. In deze tijd zien we nog kringvormige zand- en steenopwerpingen, met en zonder staande stenen. Door heel Schotland vind je deze monumenten uit de steentijd. Met name op de Orkney-eilanden zijn fantastische overblijfselen gevonden; bijvoorbeeld Skara Brae, Ring of Brodgar, Rennibister en Grain.
Musea
Een blik op kaartjes van Schotland in de prehistorie leert dat er zo’n kleine 150 sites en musea in het land zijn. Het zijn onder andere megalieten, steenkringen, verdedigingswerken en grafheuvels. Ze liggen grotendeels aan de kust met concentraties op de Orkney- en Shetlandeilanden, de Hebriden, Skye en de oostkust. Ann MacSween heeft er mooie naslagwerkjes over geschreven: A Wee Guide to Prehistoric Scotland (ISBN 978-1-899874-23-1) en in samenwerking met Mick Sharp het dikkere en grotere Prehistoric Scotland (ISBN 0-7134-6173-x).
Het Bronzen tijdperk startte in 2000 voor Christus. Net als bij de landbouw kwamen de innovaties waarschijnlijk van het vaste land, alhoewel de grote kopervoorraden van Ierland hier mogelijk een rol bij hebben gespeeld. Rond deze tijd raakte ook het bekervormige aardewerk wijd verbreid. Het gaat om een vergelijkbaar soort bekers als ook in Nederland is gevonden.