Venus

Wat is een Venusbeeldje?

Prehistorische beeldjes met naam Venus zijn gemaakt uit steen, klei, ivoor of been en stellen vrouwenfiguren voor. Ze zijn gevonden tijdens archeologische opgravingen en dateren uit de oude steentijd; het paleolithicum.

Het bekendste beeldje is de Venus van Willendorf,  dat is gevonden in Oostenrijk en is circa 25.000 jaar oud. Het is gemaakt uit kalksteen en is elf centimeter hoog. Opvallend zijn de uitgesproken ronde vormen: volle borsten, brede heupen en een bolle buik. Beeldjes als deze worden meestal geïnterpreteerd als symbolen van vruchtbaarheid, moederschap en overvloed.

Kenmerken van Venusbeeldjes zijn:

• Sterk benadrukte vrouwelijke vormen: borsten, buik, heupen en dijen.
• Vaak weinig detail in gezicht, handen of voeten.
• Meestal klein van formaat.
• Gemaakt van diverse materialen: steen, klei, ivoor en mammoetbot.

Moedergodin

De venusbeeldjes worden vaak verbonden met het idee van een oermoeder of moedergodin: een goddelijke vrouwelijke figuur die symbool stond voor leven, vruchtbaarheid, geboorte en de natuur. In een tijd waarin het voortbestaan van de groep afhankelijk was van vruchtbaarheid en het verkrijgen van voedsel, zou het logisch zijn dat vrouwelijke vruchtbaarheid een bijna sacrale betekenis kreeg.

Sommige onderzoekers suggereren dat deze beeldjes rituele objecten waren, gebruikt bij vruchtbaarheidsrituelen, of dat ze amuletten waren voor zwangere vrouwen. Anderen zien ze als abstracte kunstvormen of als een soort prehistorische eerbetuiging aan het vrouw-zijn. Man/vrouwverhoudingen waren in de prehistorie wezenlijk anders dan tegenwoordig.

Er bestaat in de wetenschap discussie over hoe letterlijk we het begrip ‘moedergodin’ moeten nemen. Er is namelijk geen direct bewijs van een georganiseerde moedergodin-cultus in het Paleolithicum. Het idee van een almachtige moedergodin komt vooral voort uit latere mythologieën en hedendaagse interpretaties van de beeldjes.

De bekende vondsten:

Er zijn meer dan 200 van zulke beeldjes gevonden, verspreid over Europa en West-Azië. De bekendsen – naast de Venus van Willendorf – zijn:

• Venus van Hohle Fels (Duitsland, circa 35.000 voor Christus).

• Venus van Dolní Věstonice (Tsjechië, circa 29.000 voor Christus).

• Venus van Lespugue (Frankrijk, circa 25.000 voor Christus).