Langsrazend trein- en autoverkeer. Klimmende kinderen. Uitgelaten honden. Soms is er zo veel leven rond en op een hunebed dat je bijna vergeet dat je op een plek bent die ooit veel heeft betekend voor het spirituele leven van onze voorouders. Kan je die vergane spiritualiteit ter plekke nog waarnemen? Ik probeer het in Valthe.
Overdreven nuchter gesteld zijn de Drentse hunebedden oude steenstapels met hier en daar nog wat botten en scherven. Zelfs om die te vinden moet je graven en zoeken. Geen wonder dus dat praktisch ingestelde voorouders in hunebedden vooral een bron van bouwmateriaal zagen. Of een belemmering voor landbouwactiviteiten. Vandaar dat tientallen hunebedden zijn verdwenen.
Niet ver van Valthe; Emmerveld
Dat de magie rond een hunebed niet voor iedereen waarneembaar is merkte ik een keer toen ik op het Emmerveld tienermeisjes met hun radio op één van de drie hunebedden zag klimmen. Een uitbundige dans volgde. Opgewonden gezang en gegiechel klonken over het landschap. Hier geen energie en kracht uit de oertijd. Slechts de opgewonden cadans van de moderne tijd. In 2011 knapte hier een deksteen als gevolg van een vuurtje. Vaak liggen er blikjes en glas. Het is de teloorgang van oeroude spirituele plekken. In 2016 raakte bijvoorbeeld ook het hunebed bij Loon zwaar beschadigd. Een deksteen lag op de grond.
Stonehenge
Desondanks blijken veel moderne mensen nog behoefte te hebben aan spiritualiteit. Enkele van hen vinden die bij neolithische monumenten. Tot op de dag van vandaag komen druïden naar Stonehenge om de zonnewendes te vieren. En met hen duizenden gelovigen. Geloof me, toerisme en commercie zijn bijna redenen om niet naar Stonehenge te gaan, maar desondanks is een bezoek aan het iconische bouwwerk zeer de moeite waard. Er hangt daar iets in de lucht. Al weet ik niet wat.
Avebury
Susan Smit schreef een boekje over 100 spirituele plekken die je gezien moet hebben. Onze hunebedden staan daar niet in. Aandacht voor Engelse, Schotse en Ierse steentijdmonumenten heeft zij wel. Over Avebury – waar zesduizend jaar oude resten gevonden zijn – schrijft zij: “Zodra ik mijn ogen sluit om me af te stemmen op de oude energieën die hier hangen, voel ik me onmiddellijk opgetild. Het is of alsof ik me al bevind in de toestand die ik normaal pas, bij uitzondering, na lang mediteren bereik. De energieën lijken van boven en beneden, van links en rechts te komen en met grote kracht door me heen te stromen. Het voelt verkwikkend en zuiver.”
En meer …
Susan Smit staat niet alleen. Tal van geestverwanten duiden spirituele plekken over de gehele wereld. Na even zoeken vind je tal van boeken, sites en films die beschrijvingen, inventarisaties en kaarten aanbieden. Sacred sites bijvoorbeeld. Daar staat onder andere informatie over Nederland. Naast een aantal kerken is er ook beperkt aandacht voor onze eigen Drentse hunebedden.
Valthe …
Terug naar Valthe. Ook hier staan hunebedden; tastbare overblijfselen uit het verre verleden, waarschijnlijk ooit plekken voor begrafenisrituelen en voorouderverering. Gewijde plekken dus. Prehistorische kathedralen, compleet met kerkhof. Er bestaan zelfs aanwijzingen uit de antropologie dat de overledenen (deels) voor speciale gelegenheden uit het hunebed werden gehaald. Zo participeerden ze in de festiviteiten.
… een spirituele ervaring
Vol ontzag kijk ik naar zwijgende getuigen van een tijd dat een mens nog amper een ecologische voetafdruk achterliet en vocht voor zijn bestaan. De zon staat laag. Het avondrood kleurt de stenen. Ze lijken energieën op te roepen of af te geven. Tot het moment dat een golden retriever aan komt rennen en zijn achterpoot optilt. Dan zijn die energieën weg. En hoe ik mijn best ook doe, dat hele speciale gevoel komt niet meer terug.
Susan Smit; 100 Spirituele plekken die je gezien moet hebben, 2009 Prometheus Amsterdam. ISBN 978 90 446 1268 4, paperback, 440 pagina’s, kleur.